Kết quả thi tốt nghiệp THPT năm 2011 của tỉnh Điện Biên, một số góc nhìn của các nhà chuyên môn.

Vượt qua những khó khăn khách quan của kinh tế, xã hội, trong những năm qua, giáo dục Điện Biên đã có những bước tiến tương đối vững chắc trong việc bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ, năng lực lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp quản lý giáo dục từ Sở đến phòng, đến các trường, góp phần quan trọng đến nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh. Kết quả tốt nghiệp THPT năm nay cao hơn năm trước có thể được nhìn nhận qua một vài góc độ sau.

1. Đề thi

Đề thi năm nay được ra theo đúng hướng dẫn đổi mới kiểm tra đánh giá của của Bộ Giáo dục và Đào tạo nên không gây bất ngờ đối với giáo viên và học sinh. Đề đã bám chuẩn kiến thức kỹ năng, mức độ phân hóa rõ ràng, nằm trong chương trình sách giáo khoa. Bên cạnh đó, Sở đã triển khai bồi dưỡng một cách quy mô, bài bản hướng dẫn xây dựng ma trận nhận thức, ma trận đề thi tới 100% giáo viên toàn tỉnh vào tháng 3-2011, đồng thời yêu cầu giáo viên các trường xây dựng hệ thống ma trận đề kiểm tra cuối kỳ 2, đề thi thử tốt nghiệp nhằm phục vụ cho công tác ôn thi và kiểm tra học kỳ, thi thử tốt nghiệp. Vì vậy, trong năm học học sinh lớp 12 đã được làm quen với các dạng đề tương tự đề thi tốt nghiệp.

2. Điểm khuyến khích và ưu tiên

Trong một số năm học gần đây, thực hiện chỉ đạo của Bộ nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, Sở Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo quyết liệt các đơn vị tổ chức cho học sinh các trường THPT, học viên các trung tâm GDTX học và thi chứng chỉ nghề phổ thông, chứng chỉ tin học, ngoại ngữ. Với việc tuyên truyền và tổ chức giảng dạy nghiêm túc, có hiệu quả, gần 100% học sinh thi và có chứng chỉ nghề phổ thông, một số học viên còn có thêm chứng chỉ tin học hoặc tiếng Anh.

Với 75% học sinh là người dân tộc, tỷ lệ học sinh diện 3 rất cao, cùng với ưu tiên trong xét tốt nghiệp và cộng điểm khuyến khích nêu trên đã giúp cho một số lượng lớn học sinh có lực học yếu và trung bình yếu đỗ tốt nghiệp. Tuy vậy tỷ lệ tốt nghiệp loại giỏi, khá còn thấp, chủ yếu là tốt nghiệp loại trung bình.

3. Lựa chọn môn thi thay thế

Tỷ lệ tốt nghiệp chưa cao một phần do chất lượng dạy và học môn ngoại ngữ, đặc biệt tại các đơn vị vùng cao, vùng dân tộc, đặc biệt khó khăn. Thực hiện chủ trương của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở đã khảo sát và cho học sinh các đơn vị vùng cao, vùng đặc biệt khó khăn chưa đủ điều kiện đáp ứng trong dạy và học môn tiếng Anh được chọn thi môn thay thế là môn Lịch sử, có 47% thí sinh vùng cao, vùng đặc biệt khó khăn đã chọn và thi môn Lịch sử. Đây là một quyết định phù hợp ở thời điểm năm học này. Tỷ lệ điểm trên trung bình của môn Lịch sử năm nay đạt 90% tăng cao so với tỷ lệ từ gần 30 đến 50% của môn ngoại ngữ những năm trước. Tuy nhiên về lâu dài, cần tiếp tục đẩy mạnh việc nâng cao trình độ, năng lực của đội ngũ giáo viên tiếng Anh và các điều kiện phục vụ dạy và học để giảm số học sinh thi môn thay thế.

4. Bồi dưỡng đội ngũ

Từ đầu năm học, Sở Giáo dục và Đào tạo đã chú ý lập kế hoạch cụ thể chi tiết trong việc bồi dưỡng đổi mới phương pháp dạy học, bồi dưỡng đổi mới kiểm tra đánh giá theo ma trận nhận thức, tổ chức hội thảo ôn thi tốt nghiệp cho 100% giáo viên trực tiếp dạy ôn thi tốt nghiệp ở 8 môn. Việc đội ngũ nhà giáo các trường vùng ngoài chủ động, cầu thị về các trường THPT vùng thuận lợi để dự giờ, học tập, chia sẻ kinh nghiệm giảng dạy và ôn thi đã mang lại hiệu quả.

Định hướng đối với đề thi tốt nghiệp THPT năm 2011 là yêu cầu vận dụng kiến thức sẽ chiếm 50% nội dung, 50% còn lại ở mức độ nhận biết. Với định hướng đó, Sở và các trường đã chỉ đạo giáo viên dạy ôn thi tốt nghiệp thực hiện xây dựng ma trận nhận thức cho từng bài, từng đề thi thử tốt nghiệp, cụ thể hóa yêu cầu vận dụng kiến thức trong đề thi, coi đây là một biện pháp để thực hiện triệt để, hiệu quả hơn để học trò không học vẹt, học tủ, học thuộc lòng mà không vận dụng được kiến thức. Khá nhiều trường đã thực hiện thành công nội dung này.

Đội ngũ có nhận thức đúng đắn, tự trọng nghề nghiệp, có trách nhiệm trước học sinh, trước xã hội, không bằng lòng với kết quả thi năm trước, nỗ lực phấn đấu vượt qua chính mình và cũng không thể phủ nhận có sức ép về tâm lý nhất định đối với một bộ phận giáo viên mới dạy lớp 12, với các trường năm đầu tiên có học sinh thi tốt nghiệp hoặc kết quả thi năm học trước còn thấp.

5. Chuẩn bị kiến thức, rèn kĩ năng cho học sinh

Các trường, tổ chuyên môn, giáo viên trực tiếp giảng dạy đã chủ động xây dựng kế hoạch, nội dung ôn tập, biên soạn hệ thống câu hỏi và bài tập phù hợp, có hướng dẫn, gợi ý trả lời. Tập trung vào những yêu cầu về chuẩn kiến thức, kĩ năng của chương trình cơ bản hoặc nâng cao. Chú trọng hướng dẫn học sinh trong học tập, kiểm tra, ôn tập chú ý kết hợp cả ba kĩ năng nhận biết, thông hiểu và vận dụng kiến thức.

Hướng dẫn học sinh cách thức sử dụng sách giáo khoa, sách bài tập. Việc sử dụng tài liệu “Hướng dẫn ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2010-2011” mang tính chất tham khảo để hỗ trợ việc học. Nhiều trường và giáo viên đã tổ chức tốt việc ôn tập cho học sinh theo từng chủ đề, nội dung mỗi chủ đề có thể bao gồm kiến thức, kĩ năng của các chương, bài khác nhau, đồng thời ôn tập tổng hợp kiến thức.

Hướng dẫn học sinh vận dụng các phương pháp ôn tập phù hợp, kết hợp hướng dẫn tự học, tự ôn tập với ôn tập theo nhóm và ôn tập trung trên lớp. Kết hợp giữa tự kiểm tra đánh giá của học sinh với kiểm tra, đánh giá trong nhóm học tập và kiểm tra đánh giá chung toàn lớp, toàn trường. Chú trọng thu nhận thông tin phản hồi về kết quả ôn tập của học sinh để có điều chỉnh hợp lý, kịp thời.

Rút kinh nghiệm kịp thời từ kì thi khảo sát chất lượng, học trò làm bài thi chủ yếu vẫn tập trung vào yêu cầu nhận biết, chưa đáp ứng được ba khía cạnh nhận biết, thông hiểu và vận dụng theo yêu cầu chuẩn kiến thức và kĩ năng, đội ngũ giáo viên cốt cán của Sở đã hướng dẫn giáo viên ôn thi rèn kỹ năng vận dụng kiến thức cho học sinh học lực trung bình. Tập trung ôn tập, nâng cao chất lượng cho những học sinh học lực yếu, giúp nắm được kiến thức, kĩ năng cơ bản theo yêu cầu của kỳ thi. Đối với học sinh khá, giỏi dành thời gian ôn tập linh hoạt, tăng cường tự học có hướng dẫn của giáo viên.

Giáo viên hệ thống hóa kiến thức cho học sinh, nhấn mạnh các kiến thức quan trọng mà học sinh hay quên hoặc nhầm lẫn. Hướng dẫn tự rèn luyện, tự làm các bài tập dưới dạng các câu hỏi trắc nghiệm khách quan. Phân loại các dạng câu hỏi, bài tập trong SGK, tổng kết các cách giải để giúp cho học sinh nhanh chóng có cách giải đúng khi làm bài trắc nghiệm.

Rút kinh nghiệm từ những kỳ thi trước, khắc phục những điểm yếu không đáng có của học sinh trong làm bài thi, các trường đã làm tốt việc rèn kĩ năng làm bài cho học sinh, hướng dẫn học sinh biết cách phân tích, đánh giá, kĩ năng nhận biết mức độ khó, dễ của từng câu hỏi, phân bổ thời gian hợp lí cho từng câu.

Các trường tổ chức thi thử, khảo sát kỹ năng, kiến thức của học sinh. Qua đó  có thể nắm được tình hình ôn tập, đánh giá kết quả ôn tập, từ đó có điều chỉnh hợp lý, học sinh có thể định lượng được khả năng của mình, có sự điều chỉnh cách ôn tập cho phù hợp.

Công tác coi thi trong nhiều năm thực hiện hết sức nghiêm túc, đúng quy chế, chấm thi bài tự luận chéo giữa các tỉnh, chấm trắc nghiệm bằng máy chuyên dụng, từ đó học sinh có nhận thức đầy đủ về ý thức và trách nhiệm với bản thân, gần như không có tình trạng chuẩn bị “phao thi”, không chông chờ, ỷ lại. Đại đa số học sinh nhận thực được tầm quan trọng của việc cần phải học thật, thi thật để có cơ hội học lên và lập nghiệp trong tương lai.

6. Công tác chuẩn bị và tổ chức thi

Cán bộ coi thi nghiêm túc, đúng quy chế, thái độ thân thiện, cởi mở, tận tình hướng dẫn, động viên khuyến khích học sinh dự thi trong giao tiếp, đi lại….

Cảnh quan các trường thi thân thiện, yên tĩnh, nhiều cây xanh bóng mát, ghế đá, nước uống, an ninh tốt. Trước kỳ thi, các trường đã tạo dựng tâm thế thoải mái, vui tươi động viên học sinh khối 12 như lễ tri ân và trưởng thành khi tôi 18 được tổ chức ở 100% trường THPT, học sinh được chia sẻ thông tin, giao lưu nội bộ trường một cách phù hợp.

Thực hiện tiếp sức mùa thi ở các trường vùng khó khăn cho học sinh con hộ nghèo, học sinh xa trường bằng bữa ăn tập thể do cán bộ, cha mẹ học sinh nấu, miễn phí, đủ dinh dưỡng, có phòng học để nghỉ buổi trưa sau mỗi buổi thi (Mường Nhà, Mường Nhé, Chà Cang….).

Các trường cụm xã với số đông học sinh là con em các hộ nghèo được tổ chức thành hội đồng thi riêng, không đưa học sinh về trung tâm huyện; học sinh không phải di chuyển xa, nơi ăn chốn ở ổn định, không tốn kém tiền bạc, không gian quen thuộc./.

Sở GD&ĐT Điện Biên (dienbien.edu.vn)